Upoważnienie do konta bankowego po śmierci – jak zabezpieczyć pieniądze po bliskiej osobie?

Śmierć członka rodziny jest jednym z najbardziej traumatycznych przeżyć, których niestety doświadczy większość z nas. Pomimo żałoby i osobistego przeżywania tych szczególnych momentów warto jednak trzeźwo zastanowić się, co dzieje się ze środkami pozostawionymi na koncie bankowym zmarłego. Jakie są procedury w tej sytuacji i jak możemy zabezpieczyć finanse, aby trafiły do właściwych osób?

Skąd bank dowiaduje się o śmierci właściciela konta?

Po otrzymaniu wiarygodnych informacji o śmierci właściciela konta, bank wstrzymuje dostęp do rachunku. Wszelkie udzielone upoważnienia do rachunku tracą ważność, a naliczanie opłat za prowadzenie rachunku i innych dodatkowych usług zostają wstrzymane. Środki zgromadzone na rachunku stają się częścią spadku podlegające procedurze dziedziczenia i zostają zabezpieczone do czasu zakończenia procesu spadkowego.

Bank może dowiedzieć się o śmierci właściciela konta na kilka różnych sposobów:

• Powiadomienie ze strony członków rodziny lub bliskich: jeśli ktoś bliski zmarłego zwraca się do banku z informacją o śmierci właściciela konta to bank może poprosić o przedstawienie stosownych dokumentów potwierdzających ten fakt, np. akt zgonu wydany przez Urząd Stanu Cywilnego.
• Powiadomienie z organów administracyjnych: często organy administracyjne, takie jak Urzędy Stanu Cywilnego, przekazują automatycznie informacje o zgonie bezpośrednio do banków.
• Monitorowanie rachunku bankowego: jeżeli bank zauważa brak aktywności na koncie przez dłuższy okres czasu, może podjąć działania w celu ustalenia przyczyny. W przypadku śmierci właściciela konta, bank może zidentyfikować to na podstawie informacji uzyskanych od członków rodziny lub innych źródeł i podjąć odpowiednie kroki.
• Zapisy w testamencie lub pełnomocnictwie: jeśli zmarły zostawił spadkobiercom informacje na temat konta bankowego w testamencie lub udzielił pełnomocnictwa komuś, aby działał w jego imieniu, osoba ta może skontaktować się z bankiem w celu poinformowania o śmierci właściciela konta.

Co dzieje się z kontem bankowym zmarłego?

Osoba posiadająca konto bankowe poza gromadzeniem na nim środków mogła dodatkowo mieć ustawione zlecenia stałe, polecenia zapłaty, czy zaciągnięty kredyt. Niestety w świetle obowiązujących przepisów śmierć właściciela konta bankowego nie skutkuje automatycznym zawieszeniem realizowania zaprogramowanych, cyklicznych przelewów. Wynika to z zapisów Art. 747. Kodeksu Cywilnego:

„W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.”

Tym zapisem zabezpieczone są interesy kontrahentów, które mogłyby być narażone na starty wynikające z przerwania realizacji automatycznych transakcji. Ewentualne instrukcje umożliwiające wygaśnięcie zleceni stałych mogą być zawarte jedynie w osobnej umowie między posiadaczem rachunku a instytucją bankową. W momencie zlecania tego typu przelewów można dodatkowo zastrzec wygaśnięcie tej opcji na wypadek śmierci właściciela rachunku.

Czy współwłaściciel konta traci do niego dostęp?

W przypadku śmierci jednego ze współwłaścicieli konta bankowego ten drugi teoretycznie nie powinien tracić możliwości swobodnego zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunku. W obliczu prawa współposiadacze konta bankowego mają takie same prawa do decydowania o nim i śmierć jednego z właścicieli nie powinna skutkować pozbawieniem tych praw drugiego właściciela. W praktyce jednak podejście do tego, co dzieje się z kontem, gdy jeden ze współwłaścicieli umiera może różnić się w zależności od banku. Te kwestie regulowane są regulaminem prowadzenia danego konta. To, co może się zadziać w takim przypadku to:

• drugi współwłaściciel utrzymuje takie same prawa do konta
• konto zostaje przekształcone w konto indywidualne, którym dysponuje żyjący współwłaściciel
• konto zostaje zamknięte, a środki zabezpieczone to czasu zakończenia procedury spadkowej
• bank tymczasowo blokuje konto oraz środki do czasu przedstawienia prawnego orzeczenia o ustanowionych spadkobiercach

Czy pełnomocnik ma takie same prawa do konta zmarłej osoby?

Choć podobnie, jak współwłaściciel konta pełnomocnik ma bardzo podobne uprawnienia w zakresie dysponowania środkami na koncie bankowym to w przypadku śmierci głównego posiadacza rachunku traci on wszelkie prawa. Mówi o tym art. 101 § 2 Kodeksu cywilnego. Co więcej ewentualna próba wypłacenia środków z konta zmarłego jest złamaniem prawa i zagrożona karą do nawet 8 lat pozbawienia wolności (kradzież lub wyłudzenie).

Jeśli pełnomocnika i właściciela konta bakowego łączyły bliskie relacje lub byli spokrewnieni to nie pozostaje nic innego, jak poczekanie na zakończenie procedury spadkowej. W przypadku pozostawienia testamentu cały proces powinien przejść sprawnie. Niezależnie od tego członkowie najbliższej rodziny mogą domagać się udziału w spadku na zasadzie zachowku (art. 991 § 1 kodeksu cywilnego).

Czym jest dyspozycja na wypadek śmierci?

Aby uniknąć niepotrzebnych problemów, które dodatkowo obciążą naszych bliskich i tak już pogrążonych w żałobie warto ustanowić dyspozycję na wypadek śmierci. Polega to na wyznaczeniu konkretnych członków rodziny jak: małżonka, rodzeństwo, potomków, rodziców i dziadków do otrzymania wskazanej sumy pieniędzy. Tylko osoby spokrewnione mogą korzystać z tego mechanizmu przed zakończeniem postępowania spadkowego, a kwota ta nie może być wliczona do masy spadkowej. Jednocześnie suma tych środków nie może przekroczyć dwudziestokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za miesiąc poprzedzający miesiąc zgonu właściciela rachunku. W 2023 roku kwota ta przekracza 130 tys. zł.

To do posiadacza konta bakowego należy obowiązek złożenia dyspozycji na wypadek śmierci. Taką deklarację możemy złożyć udając się do najbliższego oddziału naszego banku wypełniając stosowny formularz. Należy w nim wskazać, kogo ma dotyczyć dyspozycja podając dokładne dane osobowe przyszłego beneficjenta: stopień pokrewieństwa, imię i nazwisko, numer PESEL lub dowodu osobistego oraz miejsce zamieszkania. W zależności od banku za złożenie takiej dyspozycji może zostać pobrana pewna opłata, a jej wysokość jest bardzo różna w poszczególnych instytucjach:

Nie przegap

25 kwietnia 2024 • Konta osobiste

Do 490 zł premii z Kontem Otwartym na Ciebie Banku BNP Paribas

Zostało 155 dni

23 kwietnia 2024 • Konta osobiste

CitiKonto w promocji z premią 270 zł i walizką podróżną

Zostało 20 dni

Przeczytaj też: Jak przez ludzki błąd mBank zrobił ze mnie terrorystkę?

Przeczytaj też: Jakie są rodzaje kont bankowych?