Samozatrudnienie: na czym polega i jakie są koszty?

Samozatrudnienie to coraz częściej wybierana forma współpracy na linii pracownik – pracodawca. Czym tak na prawdę jest samozatrudnienie i z jakimi korzyściami oraz zagrożeniami się wiąże? Co sprawia, że dla jednych jest to atrakcyjny sposób zatrudnienia, podczas gdy podchodzą do niego sceptycznie?

Samozatrudnienie: czym jest i ile kosztuje?

Samozatrudnienie = działalność gospodarcza

Od jakiegoś czasu przeglądając oferty pracy możemy zaobserwować, że wiele firm oferuje jako formę zatrudnienia tzw. b2b (ang. business-to-business). Jest to nic innego jak cieszące się coraz większą popularnością samozatrudnienie. Przejście z tradycyjnej umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych wiąże się z założeniem jednoosobowej działalności gospodarczej. Mówiąc wprost z pracownika etatowego stajemy się firmą! Ma to oczywiście swoje zalety oraz wady. Z prawnego punktu widzenia na umowie b2b stajemy się niezależnym podmiotem świadczącym konkretne usługi dla danej firmy. Wolność jednak kosztuje, a tutaj największą wadą tej formy jest brak ochrony wynikającej z przepisów kodeksu pracy. Z drugiej strony jako niezależny podmiot nie jesteśmy związani z przymusem wykonywania pracy we wskazanym czasie oraz miejscu. Liczy się efekt, czyli wykonana prawidłowo praca. W praktyce jednak linia ta często ulega zatarciu. I choć formalnie jesteśmy niezależnym podmiotem to pracodawca wciąż nas traktuje, jak swojego pracownika. Takim sytuacjom bacznie przyglądają się instytucje państwowe, które mają prawo zakwestionować formę współpracy jeśli do złudzenia przypomina stosunek pracy, a nie umowę b2b.

Korzyści dla pracodawcy

Dlaczego pracodawcy skłonni są do zawierania umów z osobami samozatrudnionymi zamiast wiązać się z pracownikami umową o pracę? Przede wszystkim koszty. Utrzymanie pracownika to nie tylko koszt wynagrodzenia, ale szereg dodatkowych kosztów, o których nie do końca zdajemy sobie sprawę. Na koszt utrzymania pracownika w przypadku umowy o pracę składa się:

• Wynagrodzenie – czyli to, co interesuje nas najbardziej, jeśli rozważamy podpisanie umowy o pracę, ile dostaniemy „na rękę”, czyli wynagrodzenie netto, po potrąceniu wszystkich innych kosztów;
• Składka emerytalna – jak nazwa wskazuje jest to składka z tytułu ubezpieczeń społecznych wpłacana do ZUSu, z której finansowane będą nasze świadczenia emerytalne;
• Składka rentowa – ubezpieczenie społeczne, które zabezpiecza świadczenia w przypadku pojawienia się niezdolności do pracy wynikającej z inwalidztwa lub śmierci żywiciela rodziny;
• Składka wypadkowa – obowiązkowe ubezpieczenie będące zabezpieczeniem społecznym dla osób ubezpieczonych np. w sytuacjach nieszczęśliwych wypadków;
• Fundusz pracy – instytucja, której celem jest łagodzenie skutków bezrobocia. W praktyce rozdziela zebrane środki pomiędzy urzędy pracy, aby te mogły finansować zasiłki, programy szkoleniowe, prace społeczne, poradnictwa, czy badania rynku;
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) – państwowy fundusz, którego celem jest ochrona płac pracowników przed utratą wynagrodzenia spowodowaną niewypłacalnością pracodawcy.

Jak zatem widzimy pracodawca musi za każdego etatowego pracownika opłacić jeszcze szereg comiesięcznych składek. Kosztami niektórych z nich co prawda dzieli się z pracownikiem, ale obowiązek pamiętania oraz przelewania poszczególnych składek spoczywa na pracodawcy. Zatem współpraca z samozatrudnionym to dla przedsiębiorcy mniejsze koszty oraz mniej pracy związanej z obowiązkami składkowymi.

Korzyści dla pracownika

Samozatrudnienie to nie tylko wymierne korzyści dla pracodawcy. Coraz więcej pracowników wybiera tę właśnie formę współpracy licząc na przede wszystkim na większą autonomię oraz wyższe wynagrodzenie za pracę. Nie zniechęca nawet obowiązek podatkowo-rozliczeniowy, którego osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny bacznie pilnować.

• Wyższy dochód – do przejścia na b2b może zachęcać wyższe wynagrodzenie za taką samą pracę, którą wykonalibyśmy w  przypadku etatu. Pracodawca może sobie na to pozwolić, ponieważ przy tej formie współpracy zaoszczędza na kosztach składek oraz obsługi księgowo-płacowej;
• Większa niezależność – teoretycznie oczywiście będąc niezwiązanym stosunkiem pracy z pracodawcą możemy sami decydować (w zależności od charakteru wykonywanej pracy) kiedy, gdzie i jak będziemy ją wykonywać. Jeśli pracodawca narzucałby nam te warunki wówczas podczas kontroli organ państwowy mógłby podważyć takie zasady współpracy oraz nakazać zawarcie umowy o pracę;
• Korzystniejsze opodatkowanie – w związku z tym, że prowadząc działalność gospodarczą to na nas spoczywa obowiązek odprowadzania wszystkich wymaganych składek to w niektórych sytuacjach mamy możliwość wyboru formy, czy skali opodatkowania. Jeśli dopiero zaczynamy swoją przygodę jako przedsiębiorstwa, to możemy skorzystać z kliku naprawdę korzystnych ulg;
• Szansa na rozwój – jako niezależny specjalista prowadząc własną działalność mamy szanse na budowanie własnej marki oraz jeśli zawarta umowa tego nie zabrania, na współpracę z kilkoma firmami jednocześnie.

Wady samozatrudnienia dla pracownika

Oczywiście każde rozwiązanie ma swoje jasne oraz ciemne strony. Tak to już w życiu bywa, że większa wolność działania związana jest z większą odpowiedzialnością oraz ryzykiem. Przed podjęciem decyzji jaką formę zatrudnienia wybierzemy warto znać zarówno zalety, jak wady samozatrudnienia:

• Brak ustawowej ochrony – prawo pracownika w Polsce jest wyjątkowo dla niego korzystne w porównaniu chociażby do krajów zachodnich. Szereg mechanizmów zabezpieczających interes pracownika niestety nie będzie dla nas dostępne. Kodeks pracy zapewnia prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego, czy chorobowego. Dodatkowo kodeks chroni przed niespodziewanym i bezpodstawnym zwolnieniem. W przypadku samozatrudnienia rozwiązanie umowy pomiędzy dwoma firmami nie stanowi już takiego problemu;
• Dodatkowe obowiązki – przechodząc na samozatrudnienie przejmujemy na siebie obowiązki związane z rozliczaniem skarbowym oraz składkowym. Niedopilnowanie któregokolwiek terminu, czy składki w najlepszym razie może się skończyć upomnieniem, zaś w najgorszym karą pieniężną nałożoną przez organ państwowy;
• Koszty – przejmując na siebie obowiązki składkowe dopiero jesteśmy w stanie zauważyć, ile tak na prawdę kosztuje prawo do pracy oraz zarabiania. Co prawda wyże wynagrodzenie przy umowie b2b rekompensuje nam te koszty, ale warto wcześniej policzyć je wszystkie, aby wynegocjować dla siebie jak najlepszą stawkę;
• Odpowiedzialność – jeśli doszłoby do nienależytego wykonania naszej pracy, nie zostałaby ona wykonana lub doszłoby do jakiejś straty wówczas będziemy odpowiadać jako niezależny podmiot.

Najważniejsze koszty samozatrudnienia na początek

Najsłynniejszym kosztem prowadzenia działalności oraz najwyższym to składka ZUS. Wraz z obowiązkowym ubezpieczeniem społeczna zdrowotnym to koszt ok 1500 zł. Do tego dochodzi koszt podatku od prowadzonej działalności. Do dyspozycji mamy aż cztery formy opodatkowania. Najpopularniejszym z nich to skala podatkowa, wykorzystująca dwa progi – 17% i 32%. Do wyboru mamy jeszcze podatek liniowy, w ramach którego odprowadzamy 19% niezależnie od wysokości dochodu.

Na szczęście dla początkujących przedsiębiorców państwo przygotowało szereg ulg oraz zachęt, aby ułatwić stawianie pierwszych kroków w obowiązkach związanych z prowadzeniem firmy. Przykładowo przez pierwsze pół roku od zarejestrowania firmy zwolnieni będziemy z całości opłaty ZUS, natomiast przez kolejne dwa lata koszt ten wyniesie poniżej połowy standardowej składki.

Na koszty prowadzenia działalności składa się o wiele więcej czynników. Jeśli nie jesteśmy biegli w dziedzinie rachunkowo-księgowej to lepiej skorzystać z zewnętrznego specjalisty. Może to być samodzielny specjalista lub wyspecjalizowana firma obsługująca wiele działalności. Od niedawna uproszczone usługi księgowe oferują banki, jak np. ING Bank Śląski. Dzięki aplikacji mobilnej ING Office w łatwy sposób wystawimy elektroniczną fakturę.

Faktury – czyli ile zarobimy na samozatrudnieniu?

Prowadząc działalność gospodarczą pracodawca będzie się z nami rozliczał na podstawie wystawionych przez nas faktur. Ile jednak z kwoty widniejącej na fakturze zostanie dla nas po spełnieniu wszystkich obowiązków składkowo-podatkowych? Na początku taki scenariusz wydaję się wyjątkowo korzystny zwłaszcza jeśli skorzystamy z wszystkich dostępnych ulg. Jednak z czasem, kiedy będziemy już objęci pełną składką ZUS kwota widniejąca na fakturze może ulec drastycznemu pomniejszeniu, dlatego warto już na początku wynegocjować z pracodawcą dobre warunki finansowe.

Do obowiązkowych składek zdrowotnych oraz podatku należy jeszcze dodać inne koszty. Prowadzenie własnej księgowości nie dla każdego będzie takie proste i może zajść konieczność zlecenia tej usługi na zewnątrz. Dodatkowo w zależności od charakteru naszej pracy w koszty należy włączyć zakup produktów oraz usług potrzebnych do wykonywania pracy. W stosunku pracy to pracodawca ma obowiązek zapewnić nam wszelkie niezbędne narzędzia do należytego wykonywania pracy. Przy umowie b2b teoretycznie jest to jego zmartwieniem. Interesuje go jedynie efekt końcowy, za który płaci.

Samozatrudnienie vs. etat

Posiadając podstawową wiedzę, jakie są zalety oraz wady związania się z pracodawcą umową o pracę, czy też współpraca w oparciu o umowę b2b powinniśmy sami sobie odpowiedzieć na pytanie, na czym nam najbardziej zależy. Na niezależności i samodzielnym  kontrolowaniu odprowadzanych składek oraz podatków, czy na pewnym i stabilnym miejscu zatrudnienia. Wszak w przypadku samozatrudnienia bardzo dużo zależy od warunków jakie sobie wynegocjujemy z pracodawcą. Tak naprawdę negocjowalne mogą być wszystkie aspekty przyszłej współpracy. Od wysokości wynagrodzenia, przez kwestię miejsca wykonywania pracy, wymiaru czasu na płatnym urlopie płatnym. Warto przy tym pamiętać, że jeśli warunki te do złudzenia będą przypominały stosunek pracy, wówczas państwowy organ kontrolny może podważyć tę formę zatrudnienia i nakazać jej zmianę na umowę o pracę.

Nie przegap

8 listopada 2024 • Konta firmowe

700 zł premii za darmowe Konto mBiznes Standard dla firm +mKsięgowość o wartości 600 zł

Zostało 68 dni

8 listopada 2024 • Konta firmowe

200 zł premii za darmowe Konto mBiznes Standard dla firm +mKsięgowość o wartości 600 zł

Zostało 68 dni