Czy darowizna po ślubie wchodzi do majątku wspólnego?
Ślub to moment, który zmienia wiele nie tylko w sercu, ale i w portfelu. Decyzje o wspólnych finansach, planach oraz zarządzaniu majątkiem często wywołują szereg pytań. Czy mieszkanie podarowane przez rodziców po ślubie staje się wspólne? A może prezent finansowy od cioci należy tylko do osoby, która go otrzymała? Sprawdź, czy darowizna po ślubie wchodzi do majątku wspólnego i czym w ogóle różni się majątek wspólny od osobistego.
Spis treści
- Wspólność majątkowa – co to oznacza?
- Majątek osobisty a wspólność majątkowa
- Darowizna po ślubie – co mówią przepisy?
- Kiedy darowizna staje się częścią majątku wspólnego?
- Jak darowizny wpływają na podział majątku wspólnego?
- Darowizna a wspólność majątkowa – co na to sądy?
- Prawa majątkowe a podział majątku wspólnego małżonków
- Umowa darowizny – klucz do rozstrzygnięcia
- Czy darowizna po ślubie wchodzi do majątku wspólnego – podsumowanie
Wspólność majątkowa – co to oznacza?
W Polsce, jeśli para nie zdecyduje się na inne rozwiązanie, z mocy ustawy wspólność majątkowa zaczyna obowiązywać automatycznie w momencie ślubu. Co to oznacza w praktyce? Że większość przedmiotów majątkowych, nabytych podczas trwania małżeństwa, staje się wspólnym dobrem obojga małżonków.
Wspólność ustawowa jest regulowana przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Prawo mówi o tym, że wszelkie dobra materialne zdobyte w czasie trwania małżeństwa trafiają do majątku wspólnego żony i męża. Wyjątkiem są sytuacje, w których składnik majątkowy należy wyłącznie do jednego z małżonków. Omówimy to jednak w dalszej części artykułu.
Do majątku wspólnego należą między innymi:
- wpływy z tytułu wynagrodzenia za pracę każdego z małżonków,
- dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- środki zgromadzone w pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, a także z majątku osobistego każdego z małżonków,
- wszystkie inne kategorie, obejmujące przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności ustawowej.
Dzięki temu żona i mąż mają równe prawa do korzystania z majątku wspólnego. I to niezależnie od tego, kto formalnie uzyskał wynagrodzenie, czy na które konto bankowe trafiły pieniądze. Jednak nie wszystkie dobra majątkowe automatycznie wchodzą do wspólności. Pewne przedmioty i prawa są chronione jako składniki majątku osobistego każdego z małżonków.
Majątek osobisty a wspólność majątkowa
Jak widać, wspólność ustawowa obejmuje wiele elementów majątku. Prawo jasno określa również, co pozostaje wyłączną własnością jednego z małżonków. Tego typu dobra wchodzą do tzw. majątku osobistego. Nie podlegają zasadom wspólności. Ale co dokładnie może należeć wyłącznie do jednego lub drugiego małżonka? Przepisy przewidują kilka wyjątków:
- Przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa – na przykład mieszkanie kupione przed ślubem lub oszczędności zgromadzone na koncie.
- Darowizny, które zostały przeznaczone wyłącznie na rzecz jednego z małżonków.
- Prawa niezbywalne, takie jak prawa do alimentów lub prawa własności przemysłowej – nie mogą być dzielone na drugiego małżonka, bo przysługują wyłącznie jednej osobie.
- Świadczenia z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia za wywołanie rozstroju zdrowia czy częściowej utraty zdolności do pracy.
- Świadczenia z tytułu renty należnej poszkodowanemu małżonkowi.
- Przedmioty majątkowe służące wyłącznie zaspokajaniu osobistych potrzeb jednego z małżonków.
Do rzadziej spotykanych elementów majątku osobistego należą na przykład korzyści uzyskane z praw autorskich osobistych. W przeciwieństwie do praw majątkowych, nie mogą być one przeniesione na drugiego małżonka i zawsze pozostają w gestii ich twórcy. Podobnie jest z prawami do patentów lub wynalazków, które nie zostały skomercjalizowane po zawarciu małżeństwa.
Rzadko wspomina się także o przedmiotach majątkowych, wynikających z indywidualnych umów. Zaliczamy do nich np. nieprzenoszalne licencje czy wyłączne prawo do korzystania z określonych dóbr niematerialnych.
Darowizna po ślubie – co mówią przepisy?
Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest darowizna. To bezpłatne przekazanie określonego dobra – może to być pieniądz, nieruchomość, a nawet prawa majątkowe – na rzecz innej osoby. Kluczową cechą darowizny jest jej jednostronny charakter. Oznacza to, że obdarowany nie musi niczego dawać w zamian. Takie umowy, szczególnie w przypadku większych wartości, najczęściej są zawierane w formie aktu notarialnego.
Co z darowizną po ślubie? Czy wraz z powstaniem wspólności ustawowej należy ona do składu majątku wspólnego małżonków? To jedno z częstszych pytań podczas rozwodu. Jest ono szczególnie popularne, gdy w grę wchodzi cenny przedmiot darowizny, jak mieszkanie, samochód czy duża suma pieniędzy.
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, darowizna otrzymana przez jednego z małżonków zazwyczaj trafia do jego majątku osobistego, o ile darczyńca nie postanowi inaczej. Dlaczego? Ponieważ darowizny są traktowane jako gest skierowany do konkretnej osoby, a nie do obojga małżonków.
Przykład: jeśli rodzice męża podarują mu mieszkanie, to – przy braku dodatkowych zastrzeżeń – nieruchomość stanie się częścią jego majątku osobistego. Nawet jeśli żona korzysta z mieszkania, formalnie pozostaje ono w majątku osobistym małżonka. Jednak jak to bywa w prawie, od tej reguły istnieją wyjątki. Są sytuacje, w których darowizna po ślubie może wejść do składu majątku wspólnego.
Kiedy darowizna staje się częścią majątku wspólnego?
Jeżeli darczyńca wprost określa, że darowizna jest przeznaczona do użytku obojga małżonków, to stanie się ona częścią ich majątku wspólnego. Może to dotyczyć zarówno przedmiotów, jak i praw majątkowych. Przykładowo, w umowie darowizny można zaznaczyć, że darowane mieszkanie ma służyć żonie i mężowi. Wówczas takie przedmioty majątkowe nabyte stają się częścią wspólności.
Zdarza się, że małżonkowie dokonują darowizny z majątku wspólnego, przekazując jego część osobie trzeciej. W takiej sytuacji darowizna nie wpływa na skład ich majątku osobistego. Podlega natomiast szczególnym zasadom rozliczenia w przypadku dzielenia majątku.
Jak darowizny wpływają na podział majątku wspólnego?
Rozwód to moment, w którym małżonkowie mogą żądać podziału majątku wspólnego. W takich sytuacjach istotne znaczenie mają darowizny otrzymane w trakcie trwania małżeństwa. Liczy się zarówno ich charakter, jak i przeznaczenie.
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, darowizny z majątku wspólnego lub przekazane na rzecz jednego z małżonków są rozpatrywane indywidualnie. Czy są uwzględniane w majątku wspólnym małżonków? Z reguły nie, chyba że darczyńca wyraźnie postanowił inaczej.
Przedmioty majątkowe uzyskane w drodze darowizny najczęściej trafiają do majątku osobistego żony lub męża. Nie będą więc podlegać podziałowi przy ustaniu wspólności ustawowej.
Na przykład, jeśli jeden z małżonków otrzymał od rodziców mieszkanie na podstawie umowy darowizny zawartej u notariusza, pozostanie ono jego wyłączną własnością. Oczywiście pod warunkiem, że darczyńca nie zaznaczył, by lokal trafił do wspólności łącznej, podlegającej obojgu małżonkom.
Darowizna a wspólność majątkowa – co na to sądy?
Jak zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 kwietnia 2019 roku (IV CSK 436/18), „[…] do oceny, czy darowizna wchodzi do majątku wspólnego, czy do majątku odrębnego, nie ma znaczenia decydującego, jaki jest cel tej darowizny, a jedynym kryterium jest decyzja darczyńcy.”
Oznacza to, że kluczowe znaczenie ma wola darczyńcy wyrażona w momencie dokonywania darowizny, a nie sposób jej wykorzystania przez małżonków.
Prawa majątkowe a podział majątku wspólnego małżonków
Podczas dzielenia majątku szczególne znaczenie mają prawa majątkowe wynikające z różnego rodzaju umów czy świadczeń. Przykładem mogą być środki zgromadzone w systemie ubezpieczeń społecznych, które formalnie należą do jednego z małżonków, ale w pewnych przypadkach mogą być uwzględniane w procesie podziału.
Istotne jest jednak, aby te prawa zostały nabyte po zawiązaniu wspólności ustawowej – w trakcie jej trwania. To właśnie moment ich nabycia decyduje, czy będą one zaliczone do majątku wspólnego, czy pozostaną w majątku osobistym każdego z małżonków.
W przypadku podziału majątku istotne jest również, aby precyzyjnie określić, które składniki należą do wspólności, a które do majątku osobistego. Przy ocenie sąd bierze pod uwagę charakter i przeznaczenie poszczególnych przedmiotów należących do małżonków.
Na przykład środki uzyskane z tytułu zadośćuczynienia za szkody osobiste najczęściej są zaliczane do majątku osobistego każdego z małżonków, ponieważ mają na celu zrekompensowanie strat danej osoby.
Warto również wspomnieć o benefitach wynikających z bezpłatnego świadczenia, takich jak np. możliwość korzystania z mieszkania udostępnionego przez rodzinę jednego z małżonków. Tego typu określone świadczenia zazwyczaj nie są zaliczane do majątku wspólnego, ponieważ nie mają trwałego charakteru. Są jednak sytuacje, gdy mogą być one uwzględniane przy rozliczeniach majątkowych. Wszystko zależy od tego, jak świadczenie to wpływało na sytuację finansową żony i męża podczas trwania małżeństwa.
Umowa darowizny – klucz do rozstrzygnięcia
Gdy w grę wchodzą darowizny, szczególnie te wartościowe, duże znaczenie ma umowa darowizny. Najczęściej sporządzana jest w formie aktu notarialnego. Precyzyjne określa się w niej do jakiego majątku trafi przekazany przedmiot darowizny.
Taki dokument pozwala uniknąć wątpliwości podczas dzielenia majątku. Jasno wskazuje, czy darowizna została przeznaczona na majątek wspólny małżonków, czy też na majątek osobisty żony lub męża. Co ważne, zgodnie z przepisami, to wola darczyńcy wyrażona w momencie sporządzania umowy ma decydujące znaczenie – cel darowizny nie wpływa na jej przypisanie do konkretnego majątku.
W przypadku darowizn dokonanych w sposób nieformalny (np. ustnie) sprawa się komplikuje. Sąd, analizując sytuację, musi ocenić wolę darczyńcy z chwili przekazania darowizny, uwzględniając także całokształt okoliczności sprawy. Pod uwagę weźmie również np. konto bankowe, na które wpłynęła darowana gotówka. Jak wskazuje orzecznictwo, późniejsze zeznania darczyńcy w postępowaniu o podział majątku wspólnego mają jedynie charakter dodatkowego dowodu. Nie rozstrzygają ostatecznie sprawy.
Dlatego, jeśli darowizna ma jasno określone przeznaczenie, najlepszym rozwiązaniem jest jej dokumentowanie u notariusza. Akt będzie zabezpieczał interesy zarówno darczyńcy, jak i obdarowanych.
Czy darowizna po ślubie wchodzi do majątku wspólnego – podsumowanie
Odpowiedź na pytanie czy darowizna po ślubie wchodzi do majątku wspólnego, zależy od kilku dwóch czynników:
- woli darczyńcy,
- treści umowy darowizny.
W większości przypadków darowizna należy do składników majątku osobistego małżonka, który ją otrzymał. Jednak pewne okoliczności mogą sprawić, że stanie się częścią majątku wspólnego. Aby uniknąć nieporozumień, warto każdą darowiznę dokumentować, najlepiej u notariusza.
W zarządzaniu finansami małżeńskimi kluczowe znaczenie ma zarówno ochrona majątku, jak i zrozumienie prawnych aspektów wspólności majątkowej. Dzięki temu małżonkowie mogą skutecznie planować przyszłość oraz uniknąć konfliktów związanych z ewentualnym podziałem majątku.
Nie przegap
650 zł za Konto Millennium 360º w promocji Banku Millennium.
Czytaj więcej
1050 zł + 7,5%
Klienci, którzy nie posiadali konta osobistego w mBanku od przynajmniej 01.01.2021.
Od 01.01.2021
- 200 zł do Biedronki za otwarcie eKonta ze zgodami marketingowymi, płatności kartą/BLKIEM,;
- 300 zł za wpływy 1000 zł i 8 transakcji kartą lub BLIKIEM w każdym z 4 miesięcy;
- 200 zł za wykorzystanie eDowodu lub Selfie przy zakładaniu eKonta i spełnienie wszystkich warunków aktywności;
- 100 zł za założenie dziecku eKonta Junior lub eKonta możliwości;
- do 250 zł za polecenie konta znajomemu.
1050 zł
Łatwy
