zgarnijpremie.pl » Poradniki » Co to jest scam i jak zabezpieczyć się przed cyberprzestępstwami w sieci?

Co to jest scam i jak zabezpieczyć się przed cyberprzestępstwami w sieci?

22 grudnia 2024 (Aktualizacja 22.12.2024) Komentarze ok. 9 minut czytania Oceń!

Patrycja Wojas
Patrycja Wojas- redaktorka portalu Zgarnijpremie.pl. Absolwentka Uniwersytetu …
[email protected]

Użytkownicy Internetu przeglądając każdego dnia strony internetowe, jak i korzystając z różnych aplikacji na swoich smartfonach, narażeni są na różne techniki manipulacji, oszustwa czy wyłudzenie pieniędzy. Działania te określa się jako scam. Co to znaczy i pod jaką postacią kryje się niebezpieczeństwo w Internecie, a także w bankowości elektronicznej? Sprawdź, co warto wiedzieć o takiej formie działań jak scam i zachowaj czujność.

Spis treści

Czym jest scam?

Scam to rodzaj oszustwa internetowego, które ma na celu wzbudzić zaufanie w celu wyłudzenia pieniędzy. Scam może mieć różne formy, a użytkownik Internetu bez względu na wiek czy płeć atakowany bywa niemal codziennie. Scamerzy dzięki pozyskaniu np. poufnych danych bankowych mogą dostać się do konta bankowego i przelać środki, dokonując potwierdzenia przelewów. To także wyłudzanie innych osobistych i wrażliwych danych w celu skorzystania z usług finansowych czy posłużenia się nimi na niekorzyść innych. Pierwsze działania typu scam miały miejsce już w latach 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych.

Scamerzy do swoich działań i kradzieży tożsamości wykorzystują również kanały w mediach społecznościowych. Fałszywe komunikaty często zawierają liczne błędy ortograficzne. Choć bywa to czasem dość zastanawiające, obecność błędów językowych to wynik automatycznego tłumaczenia np. przez chatGPT z języka angielskiego.

Kliknięcie w wiadomość scam czy podejrzane linki od nieznanych nadawców wysłane do potencjalnych ofiar scamu mogą mieć poważne skutki. Dlatego warto wiedzieć, pod jakimi postaciami najczęściej kryje się niebezpieczeństwo typu scam i co zrobić, aby zachować szczególną ostrożność i nie narazić się na poważne problemy.

Rodzaje i przykłady scamu

Aby lepiej zrozumieć, w jakim sposób funkcjonuje scam i jak bardzo może Ci zagrażać, warto poznać różne formy występowania tego typu działań. Wówczas o wiele łatwiej będzie rozpoznać scam i uniknąć podjęcia pochopnej decyzji w sieci.

Fałszywe sklepy internetowe

Jedną z częstych form działania typu scam są fałszywe sklepy internetowe. Oszuści zakładają je, oferując różnego rodzaju produkty w bardzo atrakcyjnych cenach. Sklepy te wyglądają bardzo realistycznie. Na ich stronach znajdują się także fałszywe opinie dotychczasowych klientów.

Niestety po opłaceniu zamówienia klient nigdy nie dostaje swojego produktu. Wsparcie techniczne sklepu nie funkcjonuje i nie da się skontaktować z obsługą. Środki pieniężne najczęściej przepadają. Podczas takiej udanej próby oszustwa niekiedy też dochodzi do zdobycia danych logowania do konta bankowego. Dlatego podejrzane linki do takich sklepów i niezrealizowane zakupy warto zgłosić.

Działania typu ransomware

Ransomware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które blokuje dostęp do telefonu lub komputera. Po kliknięciu w link urządzenie zostaje zablokowane. Aby usunąć blokadę, należy wpłacić określoną sumę pieniędzy na wskazany numer konta bankowego.

Często zdarza się, że scamerzy podszywają się w takich działaniach pod policję lub inne organy prawa i sugerują, że użytkownik Internetu złamał prawo i tylko opcja wykonania przelewu jest szansą na rozwiązanie problemu.

SPAM

SPAM to kolejny przykład działań typu scam. Wysyłanie maili z nagminnymi reklamami może zawierać również niebezpieczne linki przekierowujące na strony internetowe, na których Internauci muszą podać swoje dane osobowe czy hasła. Z ich upublicznieniem wiąże się obietnica łatwego zarobku czy wygrania atrakcyjnej nagrody.

Scam tego typu często obiecuje użytkownikom fałszywe loterie czy wysokie zyski. Podane w ten sposób numery telefonów czy inne wrażliwe informacje mogą zostać wykorzystane do włamania się do bankowości elektronicznej, czy na profile w mediach społecznościowych. Dlatego zawsze warto zgłosić scam tego typu, jak i niepokojące wiadomości otrzymywane w innej formie.

Fałszywe profile i korzystne oferty pracy zarobkowej

Przykłady scamu to również sformułowania typu „dam pracę – wysokie zarobki”. Często na danej stronie z ogłoszeniami lub w mediach społecznościowych można spotkać oferty pracy np. chałupniczej, w której gwarantowane są wysokie zyski i doskonałe warunki współpracy. Często nadawcami takich ogłoszeń są osoby, które nie piszą ze swoich kont, a przyjmują fałszywą tożsamość nadawcy. Oszust podszywa się pod przedstawiciela firmy, która nie istnieje lub w swoim imieniu szuka dodatkowych rąk do pracy.

W zdobyciu zaufania pomagają często fałszywe komentarze, w których pojawiają się wpisy rzekomych pracowników, którzy już zarobili satysfakcjonujące kwoty. Niekiedy w celu rozpoczęcia takiej pracy trzeba podać swoje dane wraz z numerem konta bankowego i wpłacić określoną sumę w ramach pakietu startowego. Najczęściej jest to niestety klasyczny scam i oszustwo.

Warto pamiętać, że zbyt dobra oferta nie będzie dostępna non stop i ma zazwyczaj poważniejszą formę rekrutacji niż zgłoszenie przez komentarz w mediach społecznościowych. Dobrze jest do tego typu ofert mieć ograniczone zaufanie.

Zbiórki internetowe

Niestety wyłudzenie pieniędzy typu scam oparte jest także o nasze odczucia empatyczne i chęć niesienia pomocy. Często to właśnie oszuści, a nie osoby naprawdę chore i potrzebujące tworzą fałszywe profile, prosząc o środki finansowe na leczenie czy podstawowe produkty do życia. Ckliwe historie i smutne zdjęcia w wielu osobach wzbudzają współczucie zwłaszcza w okresie świąt i powodują, że przelewamy na konto nieznanej osoby niekiedy naprawdę duże sumy.

Nie zawsze środki z wpłat trafiają do potrzebujących. Wiele zbiórek to klasyczny scam i szansa na osiągnięcie korzyści finansowych przez oszustów.

Phishing

Phishing polega na podszywaniu się pod inną osobę i wyłudzaniu pieniędzy, powodując straty finansowe. Scamerzy zazwyczaj udają pracownika banku, urzędu pocztowego, policjanta czy operatora sieci usług, z których korzystamy. Niestety na tego rodzaju scam nabieramy się dość często, nie chcąc stracić dostępu do określonych dóbr czy udogodnień.

Przykładem phishingu może być np. telefon od oszusta podającego się za osobę z Twojego oddziału banku, który informuje o zbliżającej się dacie ważności karty debetowej i możliwości jej odnowienia dzięki szybkiemu podaniu swoich danych bankowych. Niekiedy w natłoku codziennych spraw taki telefon może spowodować, że nie zdążymy się zastanowić, co się faktycznie dzieje, gdy data ważności karty zbliża się do końca i dane bankowe podamy, stając się ofiarą oszustwa.

Fałszywe usługi streamingowe

Przykłady scamu to także strony internetowe, na których możliwe jest obejrzenie meczu, serialu czy filmu za określoną opłatą. Niestety często po przelaniu określonej sumy, skorzystanie z usługi jest niemożliwe. Choć są to niewielkie kwoty, podajemy w takich serwisach np. numery kart kredytowych czy logujemy się do bankowości elektronicznej, do której scamerzy mają później dostęp.

Nieuczciwe serwisy zarobkowe

Scam to również flagowe przykłady szybkich sposobów na zarobek w Internecie, takich jak np. piramidy finansowe, fałszywe loterie, oszustwo nigeryjskie czy nieuczciwe gry hazardowe. Istnieje wiele form działania scamu, w których po niewielkiej wpłacie pieniędzy obiecywane są wysokie zyski. Można tu wymienić np.:

klikanie w bannery,
wypełnianie wniosków i ankiet,
oglądanie reklam,
odbieranie maili,
skracanie linków,
pobieranie programów,
pisanie postów,
polecanie stron,
udostępnianie treści,
rejestrowanie się w serwisach internetowych.

Współpraca z tego typu serwisami wiąże się z powierzeniem poufnych danych bankowych, jak i osobistych. Choć początkowo współpraca nie przypomina próby oszustwa, szybko okazuje się intratna, a ponadto może dojść do próby oszustwa lub kradzieży środków z konta, która na pierwszy rzut oka wcale nie łączy się z podjętą współpracą.

Scam – jak się przed nim bronić?

Choć scam jest dziś w sieci wszechobecny, wcale nie oznacza to, że nie da się przed nim bronić. Wiesz już, w jaki sposób oszuści pozyskują numery kart kredytowych, debetowych i wrażliwe dane nieznanej osoby. Warto wiedzieć jeszcze o kilku istotnych kwestiach związanych z odpowiednią ochroną i bezpiecznym surfowaniem po Internecie.

Aby nie paść ofiarą działań typu scam, należy pamiętać, aby:

zwracać uwagę na formę wyświetlanych komunikatów – nie reagować na treści z dużą liczbą błędów językowych i nie klikać w linki w nich zawarte,
wprowadzić uwierzytelnianie dwuskładnikowe – poza koniecznością podania hasła dostępu podczas logowania do określonej strony czy konta w banku, dodatkowe wpisanie kodu przesłanego na telefon pozwoli zabezpieczyć dane i tym samym środki na koncie,
instalować na swoich urządzeniach i komputerach wyłącznie oryginalny system operacyjny i oprogramowanie z pewnych źródeł – wówczas zyskujemy pewność, że nikt niepożądany nie wprowadził do niego szkodliwych plików,
korzystać z programów i materiałów edukacyjnych, które oferują różne organizacje konsumenckie – to cenne źródła wiedzy o zmieniających się zagrożeniach i metodach zabezpieczeń,
korzystanie z programów antywirusowych i ich aktualizacji,
nieodbieranie połączeń z nieznanych numerów oraz wiadomości od nieznanych nadawców – mogą one zawierać złośliwe oprogramowanie typu scam.

Pamiętaj też, aby zwracać uwagę na politykę prywatności oraz regulaminy przed skorzystaniem z jakiejkolwiek usługi czy zakupu w sieci. Nie otwieraj załączników zawartych w wiadomościach i mailach przysłanych z nieznanych źródeł. Raz na jakiś czas zmień hasła zarówno do swoich kont bankowych, jak i w mediach społecznościowych czy do poczty.

Strony internetowe a korzystanie z oprogramowania antywirusowego

Instalacja programów antywirusowych w swoich urządzeniach to nie wszystko. Wiele osób uważa, że jednorazowe wgranie przypadkowego programu wystarczy, aby zabezpieczyć komputer czy telefon przed niepożądanymi działaniami, takimi jak scam. Niestety, podobnie jak technologie i możliwości korzystania z różnych udogodnień rozwijają się, tak i działania scamerów przybierają coraz nowsze formy. Nie każdy program jest więc w stanie rozpoznać scam, zwłaszcza jeżeli nie dbamy o niego we właściwy sposób.

Aby odpowiednio zabezpieczyć się przed scamem i nie narazić na utratę poufnych danych czy straty finansowe, należy regularnie aktualizować programy antywirusowe. Wówczas będą one w stanie odnawiać bazy złośliwego oprogramowania i uda im się rozpoznać scam. Warto też dobrać odpowiednią wersję danego programu antywirusowego do rodzaju pracy lub działań wykonywanych codziennie na komputerze.